طراحی فضای سبز و طراحی محوطه باغ به طور کلی به معنی ساخت فضاهایی باکیفیت است که بر حس بودن در طبیعت اتکا دارند. فضای سبز و منظر محدود به یک نوع خاص نیست و خود به چند دسته تقسیم می‌شود. از جمله این فضاها می‌توان به طراحی محوطه باغ، طراحی باغچه و بام سبز اشاره کرد. در مطلب امروز هوم استایل قصد داریم نگاهی کلی به طراحی منظر و انواع آن بیندازیم. تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
اهمیت و مزایای طراحی فضای سبز
پیش از بررسی اصول طراحی محوطه، مزایای اصلی آن را با هم مرور خواهیم کرد و اهمیت وجود این فضاها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
شاید بتوان گفت که مهم‌ترین مزیت وجود فضاهای سبز، نزدیک‌تر کردن افراد به طبیعت و محیط زیست است. این موضوع در شهرهای امروزی که در ساکنان آن‌ها بیشتر زمان خود را در فضاهای داخلی می‌گذرانند اهمیت ویژه‌ای دارد. این ارتباط با طبیعت، کیفیت زندگی افراد را ارتقا داده و حس سرزندگی بیشتری به آن‌ها خواهد داد. در نتیجه وجود فضاهای سبز بیشتر، باعث بالاتر رفتن کیفیت زندگی شهرنشینان خواهد شد.
یکی دیگر از مزایای فضاهای سبز از جمله بام سبز یا طراحی باغچه و باغ، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و به طور خاص آلودگی هوا است. چرا که گیاهان و درختان نقش موثری در جذب گازهای گلخانه‌ای و تولید اکسیژن ایفا می‌کنند. بنابراین در شهرها و به خصوص محدوده‌های پرترافیک باید با کاشت درختان و گیاهان بیشتر، کیفیت هوا را بهبود بخشید.
کاهش خطرات مربوط به آب‌گرفتگی نیز از دیگر مزیت‌های احداث فضاهای سبز محسوب می‌شود. جاری شدن سیلاب پس از بارندگی‌های شدید یکی از مشکلات محیط زیست امروز است که با کاشت درختان و گیاهان تا حدی از وقوع آن جلوگیری خواهد شد.
اصول طراحی فضای سبز
همان‌طور که در ابتدای مطلب نیز اشاره شد، فضای سبز انواع مختلفی دارد. اما در ابتدا اصول کلی و مشترک میان طراحی این فضاها را معرفی کرده و در ادامه به صورت خاص به چگونگی طراحی هر یک از این موارد می‌پردازیم.
تعادل بصری
وجود تعادل در طراحی فضاهای مختلف داخلی و بیرونی یکی از اصول ابتدایی و تعیین‌کننده به شمار می‌رود. توجه داشته باشید که تعادل با تقارن متفاوت است و به این معنا است که وزن بصری طرح به یک طرف سنگینی نکند. البته یک طرح متقارن، متعادل نیز هست اما هر طرح متعادل لزوما متقارن نیست. اگر به دنبال طراحی یک فضای رسمی هستید می‌توانید از تعادل متقارن استفاده نمایید. برای این کار یک خط تقارن در نظر بگیرید و اجزا مختلف طرح را در دو طرف آن عینا تکرار کنید. اما اگر به دنبال ایجاد فضایی نیمه‌رسمی یا صمیمانه هستید بهتر است از طرح‌های نامتقارن اما متعادل استفاده کنید. به طور کلی می‌توان گفت که تعادل در طراحی فضای سبز به معنای القای حس بصری یکسان در محورهای مختلف دید می‌باشد.
تاکید بر یک بخش خاص در طراحی
نکته دیگری که در طراحی انواع محوطه و فضای سبز اهمیت دارد، تاکید بر یک عنصر یا یک بخش از فضا است. تاکید بر یک بخش، باعث برجسته‌تر شدن آن و جلب توجه بازدیدکنندگان از فضا خواهد شد. در واقع این بخش نقطه کانونی طرح به حساب می‌آید و چشم‌ها را به سمت خود می‌کشد. انتخاب نوع نقطه کانونی باید به دقت انجام گیرد و موقعیت قرارگیری آن نیز در طراحی به درستی انتخاب شود. به منظور تاکید بر یک بخش خاص می‌توانید از یک المان منحصر به فرد یا یک بافت و رنگ ویژه استفاده نمایید.
تنوع در عناصر
وجود تنوع در عناصر طراحی فضای سبز باعث خواهد شد که محیط شما خسته‌کننده و یکنواخت نشود. به این منظور در طراحی فضای سبز از عناصر گوناگون مانند درخت‌ها، درختچه‌ها، گل‌ها و انواع مبلمان بهره ببرید. اما توجه داشته باشید که فضا را بیش از حد شلوغ نکنید.
ریتم در طراحی محوطه باغ
یکی دیگر از اصول طراحی فضای سبز، ریتم و تکرار است. به طور کلی ریتم از تکرار یک یا چند عنصر با فواصل مشخص ایجاد می‌شود. این کار نوعی هارمونی بصری زیبا در محوطه ایجاد می‌کند. ایجاد ریتم می‌تواند در عناصر مختلف از جمله درختان، باغچه‌ها یا مبلمان اتفاق بیفتد. البته توجه داشته باشید که از تکرار بیش از حد عناصر خودداری کنید. چرا که این کار به شلوغ شدن محوطه می‌انجامد.
تناسبات در طراحی فضای سبز
نکته دیگری که طراحان منظر در طراحی فضاهای سبز لحاظ می‌کنند توجه به تناسبات و نسبت‌های میان عناصر است. به منظور داشتن تناسبات صحیح باید به ابعاد و مقیاس عناصر مختلف و تناسب آن‌ها با یکدیگر توجه داشته باشید. یک عنصر بسیار بزرگ یا بسیار کوچک می‌تواند نسبت‌ها را در فضا بر هم بزند.
هماهنگی میان اجزا
وجود تنوع در طراحی ضروری است اما این تنوع نباید باعث شود که هماهنگی میان عناصر مختلف از میان برود. برای رعایت اصل هماهنگی تمام اجزا و عناصر موجود باید مکمل یکدیگر باشند. به این منظور بهتر است که از ابتدا یک سبک مشخص را انتخاب کرده و بر اساس آن پیش بروید.
انواع طراحی فضای سبز
پس از مرور اصول کلی طراحی محوطه حال به بررسی انواع طراحی محوطه به طور دقیق‌تر می‌پردازیم.
طراحی بام سبز
یکی از انواع طراحی فضای سبز، طراحی بام سبز است. بام سبز یا روف گاردن در سال‌های اخیر محبوبیت بیشتری یافته و افراد زیادی تمایل به اجرای این نوع محوطه بر روی بام منازل خود دارند. علاوه بر منازل در بسیاری از ادارات، مراکز فرهنگی و دانشگاه‌ها نیز از بام‌های سبز جهت ایجاد محیطی آرامش‌بخش استفاده می‌کنند.
یک بام سبز از باغچه‌ها، درختچه‌ها و گل‌ها در کنار فضای نشیمن و استراحت تشکیل می‌شود. به منظور طراحی روف گاردن باید ابتدا بام ساختمان را به دقت بررسی نمایید. این کار به منظور اطمینان از مقاوم بودن سازه و همچنین عایق بودن سقف انجام می‌شود. در مرحله بعد سیستم آبیاری و زهکشی سقف اجرا می‌گردد. در طراحی روف گاردن این موضوع از نظر ایمنی بسیار مهم است. چرا که در صورت عایق‌کاری نامناسب یا هرگونه اشکال در سیستم آبیاری و زهکشی امکان نفوذ رطوبت به طبقات پایین‌تر وجود دارد. بنابراین مشخص کردن لایه‌های فضای سبز در بام سبز یکی از اولویت‌های طراحی به شمار می‌رود. در پایان این مرحله تمام لایه‌ها از جمله عایق، آبرسانی، خاک و گیاهان به درستی مشخص شده و به ترتیب اجرا می‌شوند.
پس از طراحی فضای سبز و لایه‌های مربوط به آن، نوبت به طراحی فضای نشیمن بام سبز می‌رسد. البته بهتر است که ابتدا زون‌های فضایی بام را مشخص کنید. به این ترتیب محل نشیمن و ابعاد آن را در اختیار خواهید داشت. در این مرحله با داشتن ابعاد و اندازه‌های دقیق می‌توانید به راحتی نوع نشیمن و مبلمان مورد نیاز آن را تعیین نمایید. در ادامه و با انجام نورپردازی و خرید سایر تجهیزات مانند باربیکیو، طراحی بام سبز شما تکمیل خواهد شد. اگر در بام منزل خود فضای کافی در اختیار دارید، می‌توانید یک آشپزخانه مناسب فضای باز نیز به روف گاردن بیفزایید.
طراحی محوطه باغ
نوع دیگری از طراحی فضای سبز، طراحی محوطه باغ می‌باشد. باغ‌ها و باغچه‌ها از دیرباز جایگاه خاصی در کنار مسکن و منازل ویلایی داشته‌اند. به گونه‌ای که بسیاری از خانه‌ها درون باغ‌ها و در ارتباط با آن‌ها طراحی می‌شده‌اند. امروزه و با گسترش شهرنشینی، تعداد باغ‌ها کاهش یافته است. اما همچنان افراد زیادی تمایل دارند که محوطه سبز شخصی مناسبی در اختیار داشته باشند.
به منظور انجام یک طراحی مناسب باید ابتدا مساحت باغ و نوع کاربری آن را مشخص کنید. به عنوان مثال باید بدانید که آیا یک ساختمان ویلایی نیز به باغ اضافه خواهد شد یا نه؟ آیا محدودیت خاصی در کاشت درختان وجود دارد؟ و در نهایت اینکه مساحت دقیق زمین چقدر است؟ پس از پاسخ دادن به این پرسش‌ها زمان طراحی فضاهای مختلف از جمله نشیمن، آشپزخانه محوطه و فضای بازی می‌رسد. در طراحی محوطه باغ و باغچه سعی کنید تا حد امکان دید به مناظر زیبا را امکان‌پذیر کنید. به عبارت دیگر بهتر است که از فضای نشیمن بتوانید بهترین مناظر را ببینید. با یک نورپردازی صحیح و مناسب نیز می‌توانید زیبایی و ایمنی باغ خود را دوچندان کنید. همچنین وجود یک نقطه کانونی مانند یک شومینه یا آتشدان نیز می‌تواند محیطی گرم و دنج برای گذراندن روزهای سرد سال برایتان فراهم کند.
موضوع دیگری که در طراحی باغ‌ها و به طور کلی هر نوع محوطه اهمیت دارد، انتخاب کفپوش مناسب است. به این منظور باید به مواردی مانند دوام، استحکام، ایمن بودن، مقاومت در برابر آفتاب و باران و همچنین زیبایی را مد نظر قرار دهید.
طرح استخر محوطه
یکی از بخش‌های فضای سبز که به نوعی مکمل سایر بخش‌ها است، محوطه استخر می‌باشد. وجود یک استخر در طراحی محوطه باغ یا طراحی باغچه می‌تواند به تلطیف هوا و جذابیت بیشتر محیط کمک کند. برای افزودن یک استخر به محوطه ویلا ابتدا باید محل قرارگیری آن را مشخص نمایید. سپس طرح استخر را همراه با ابعاد دقیق آن آماده کنید.
طرح استخر علاوه بر شکل کلی آن که می‌تواند هندسی یا ارگانیک باشد، شامل محل قرارگیری پله‌ها و همچنین لایه‌های زیرسازی و عایق‌کاری نیز می‌باشد. در ادامه باید در رابطه با نوع اجرای آن تصمیم بگیرید. به طور کلی امکان اجرای طرح استخر به دو صورت وجود دارد. در حالت اول استخر را با خاکبرداری زمین و سپس اجرای نقشه، شیب‌بندی و اجرای لایه‌های مختلف می‌سازند. اما در حالت دوم می‌توان با خرید یک استخر آماده در زمان و هزینه‌ها تا حد زیادی صرفه‌جویی کرد. یک استخر پیش‌ساخته فایبرگلاس لایه‌های عایق را نیز همراه خود دارد و تنها پس از نصب شدن در محل مورد نظر شما آماده استفاده خواهد بود. برای راحتی بیشتر در اطراف استخرها نیز می‌توانید از انواع مبلمان مناسب مانند تاب و میز و صندلی غذاخوری استفاده کنید.
سبک‌های طراحی فضای سبز
احتمالا با سبک‌های مختلف طراحی داخلی آشنایی دارید. اما شاید جالب باشد که بدانید طراحی محوطه و فضای باز نیز سبک‌های خاص خود را دارد. در این بخش نگاهی به چند سبک محبوب طراحی محوطه می‌اندازیم. این سبک‌ها عموما بر اساس اقلیم و شرایط آب و هوایی خاص هر منطقه شکل گرفته‌اند و در ارتباط مستقیم با آن قرار دارند. پس از انتخاب سبک طراحی فضای سبز، بهتر است که تمام عناصر و مبلمان را بر اساس آن سبک انتخاب کنید. به این ترتیب هماهنگی و یکپارچگی طرح محوطه حفظ خواهد شد.
طراحی محوطه باغ به سبک ساحلی
اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که آب و هوای ساحلی دارد می‌توانید از درختان و گل‌های این مناطق در طراحی محوطه استفاده نمایید. به منظور ایجاد حال و هوای ساحلی کاشت درختان نخل یکی از اولین گزینه‌ها محسوب می‌شود. گل‌های ارکیده نیز یکی دیگر از نشانه‌های این سبک طراحی است. همچنین افزودن مبلمان‌هایی مانند یک تاب محوطه یا ست مبلمان حصیری می‌توانند مکمل فضای سبز باشند.
سبک جنگلی طراحی فضای سبز
یکی از سبک‌های محبوب در طراحی باغ و باغچه، سبک جنگلی است. درختان، بوته‌ها و گل‌ها در این سبک به صورت نامنظم کاشته می‌شوند. در واقع تلاش می‌شود که سبک طراحی تا حد امکان به طبیعت نزدیک باشد. نیمکت‌های چوبی و مسیرهای سنگفرش شده نیز موارد دیگری برای طراحی بهتر این سبک می‌باشند.
باغ سنتی ایرانی
طراحی باغ‌ها در ایران پیشینه‌ای طولانی دارد. امروزه نیز افراد زیادی طراحی محوطه باغ خود را بر اساس باغ‌های سنتی انجام می‌دهند. به این منظور باید طراحی باغچه‌های منظم و تقسیمات هندسی را در نظر داشته باشید. همچنین ساختمان ویلا نیز بهتر است در نقطه مرکزی محوطه یا یک سوم انتهای آن قرار گیرد. وجود حوض و جوی‌های آب نیز در کنار درختان و گل‌ها از دیگر مشخصه‌های باغ‌های ایرانی است.
باغ سنتی ژاپنی
باغ‌های ژاپنی نیز از طرح‌های محبوب این روزها در طراحی محوطه به شمار می‌آیند. این باغ‌ها با هدف ایجاد آرامش و خلوت برای افراد ایجاد می‌شده‌اند. به این منظور از عناصر طبیعی و اشکال ارگانیک به وفور در باغ ژاپنی استفاده می‌شود. چهار عنصر اصلی در این باغ‌ها عبارتند از: آب، گیاه، سنگ و تزئینات. در طراحی باغ‌های ژاپنی تا حد امکان از تعادل نامتقارن بهره می‌برند.
طراحی فضای سبز به سبک توسکانی
توسکانی یکی از مناطق خوش آب و هوای کشور ایتالیا است که مناظر طبیعی بسیار زیبایی دارد. باغ‌های این منطقه نیز شهرت جهانی دارند و افراد زیادی علاقه دارند، محوطه ویلا یا باغ خود را به این سبک طراحی کنند. برای داشتن محوطه‌ای به سبک توسکانی از درختان میوه و همچنین باغچه‌های سبزیجات غافل نشوید. تا حد امکان میوه‌ها و سبزیجات مورد نیاز خود را در باغ پرورش دهید. وجود یک آلاچیق برای لذت بردن از مناظر اطراف نیز در باغ‌های به این سبک ضروری خواهد بود.
باغ‌های فرانسوی
یکی دیگر از انواع طراحی باغ و محوطه مربوط به سبک باغ‌های فرانسوی می‌باشد. این باغ‌ها تا حد زیادی تحت تاثیر باغ‌های ایتالیایی بودند. اما عناصری از طراحی فرانسوی نیز به آن‌ها افزوده شده است. در باغ‌های فرانسوی استفاده از اشکال هندسی و خطوط صاف یکی از اصول مهم محسوب می‌شود. بنابراین در این سبک باغچه‌ها باید منظم و هندسی طراحی شوند و مسیرها از خطوط صاف تشکیل شوند. تقارن نیز یکی دیگر از اصول طراحی فضای سبز به سبک فرانسوی است. همچنین یک آبنمای چشمگیر نیز در انتهای مسیر ورودی و روبه‌روی ساختمان ویلا در بیشتر باغ‌های فرانسوی دیده می‌شود.
سبک اسپانیایی در طراحی محوطه
باغ‌های اسپانیایی عموما مناسب اقلیم گرم و خشک و گرم و مرطوب هستند. استفاده از انواع کاشی و سرامیک در طرح‌ها و رنگ‌های مختلف از جمله ویژگی‌های اصلی این باغ‌ها است. همچنین توجه به جزئیات و تزئیناتی مانند گلدان‌های زیبا یا چراغ‌های خاص و متفاوت از دیگر شاخصه‌های این سبک طراحی می‌باشد.
در مطلب امروز هوم استایل تلاش کردیم که به دید جامعی در رابطه با چگونگی طراحی فضای سبز برسیم. به این منظور ابتدا اصول کلی طراحی این فضاها را مرور کردیم. برخی از این اصول مانند تناسبات، تعادل و تاکید در تمام انواع طرح‌های فضای سبز مشترک هستند. پس از معرفی این اصول، در ادامه نحوه طراحی انواع فضای سبز را با دقت بیشتری مطالعه کردیم. طراحی بام سبز، محوطه باغ و باغچه و همچنین طرح استخر از جمله انواع فضای سبز محسوب می‌شوند که در این مطلب به آن‌ها پرداخته شد. در طراحی این فضاها مشخص کردن ابعاد، فضاهای مورد نیاز و همچنین انجام نورپردازی نقشی تعیین‌کننده در نتیجه نهایی خواهد داشت.
موضوع بعدی سبک‌های محبوب در طراحی محوطه بود که ویژگی‌های برخی از آن‌ها را معرفی کردیم. باغ سنتی ایرانی، باغ‌های ژاپنی و سبک طراحی محوطه ساحلی برخی از این سبک‌ها هستند. به یاد داشته باشید که انتخاب بهترین سبک طراحی محوطه به عواملی مانند اقلیم، آب و هوا و سلیقه شخصی افراد بستگی دارد.
برای داشتن فضایی سبز و آرامش‌بخش لازم است که به نکات ذکر شده حتما توجه داشته باشید. خرید مبلمان مناسب فضای باز نیز عامل دیگری در ایجاد فضاهای کارا و راحت می‌باشد. ما در فروشگاه آنلاین هوم استایل انواع مبلمان محوطه را با قیمت مناسب ارائه می‌کنیم. برای خرید این وسایل از بخش تجهیزات فضای باز در وبسایت ما دیدن فرمایید.
